Voor tuinbouwfanaten was Limburg in 2012 the place to be. De gemeente Venlo was in dat jaar gastheer van de Floriade, de Nederlandse uitvoering van het grootste tuinbouwevenement ter wereld. Zes maanden lang trokken in totaal ruim twee miljoen bezoekers naar een speciaal daarvoor opgeleverd terrein om zich onder te dompelen in de wereld van de duurzame tuinbouw. Maar toen het evenement eenmaal voorbij was, kon je er een speld horen vallen. Het terrein had zijn doel gediend en een plan voor de lange termijn bleef jaren uit. Tot in 2017 het idee ontstond voor de Brightlands Campus Greenport Venlo. In vijf jaar tijd groeide het levenloze Floriadeterrein uit tot een bruisend kenniscentrum waar innovatie, wetenschap en ondernemen de boventoon voeren. “Na de Floriade ontstond natuurlijk de vraag: wat doen we met deze plek?” zegt Sigrid Helbig, nu ruim een jaar CEO van de Venlo-campus. “De keuze om iets te doen met gezonde en duurzame voeding, future farming en bio-circulaire economie was voor de hand liggend.” Die onderwerpen zitten nu eenmaal in het DNA van de regio: Venlo maakt deel uit van de Greenport Venlo, een samenwerkingsverband tussen verschillende Limburgse gemeenten die veel kennis hebben van duurzame land- en tuinbouw. Ook is de regio samen met een gedeelte van West-Duitsland het grootste aaneengesloten kassengebied van Europa. Dat het uiteindelijk een campus moest worden, iets dat zich volgens Helbig nadrukkelijk van een bedrijventerrein onderscheidt, was een bewuste keuze. “Je moet zorgen dat je een ecosysteem opbouwt. We zijn op zoek naar initiatieven die daaraan iets toevoegen. We kijken echt naar wat een bedrijf of instituut ons kan brengen, en naar wat wij als campus te bieden hebben.” Voor grote bedrijven is dat talent, voor middelgrote bedrijven een plek voor extended research, en voor start-ups een makkelijke toegang tot netwerken en kapitaal.
In krap vijf jaar is Brightlands Campus Greenport Venlo een bruisend kenniscentrum van duurzame voeding en biocirculaire economie geworden. De samenwerking tussen bedrijfsleven en onderzoekers helpt ondernemingen verder. “We zijn nu snellere stappen aan het maken richting de markt.”
— SEBASTIAN MAKS
Regionale kennisvierhoek
De campus van Helbig is één van de vier campussen onder de paraplu van Brightlands. Naast Venlo heeft het concept namelijk vestigingen in Maastricht, SittardGeleen en Heerlen. Die houden zich bezig met (respectievelijk) medische wetenschap, chemie en slimme materialen, en digitalisering. Met elk een eigen organisatie en een duidelijk afgebakend focusgebied, opereren de campussen volledig zelfstandig, maar dat laat onverlet dat ze op veel vlakken juist de samenwerking opzoeken. Een voorbeeld hiervan is een coöperatie tussen de campus van Venlo en van Maastricht. Helbig: “De link tussen de medische wetenschap en gezonde voeding is een no-brainer, die thema’s hebben veel met elkaar te maken. Zo hebben TNO en de Universiteit Maastricht gewerkt aan een nabootsing van het maag-darmkanaal. Onderzoekers kunnen voeding door het kanaal laten vloeien en analyseren welke macronutriënten worden opgenomen door het lichaam, om uiteindelijk vast te kunnen stellen welke hiervan al dan niet goed zijn voor de gezondheid.” Het is inmiddels gezellig druk op haar campus: zo’n 74 bedrijven en kennisinstellingen hebben zich er gevestigd en met de bezettingsgraad gaat het ronduit goed. “Maar het kan altijd voller,” aldus Helbig, die benadrukt dat het belangrijk is om de doorstroom van bedrijven hoog te houden. Ook zou ze bepaalde faciliteiten op de campus willen uitbreiden zodat meer bedrijven en wetenschappers er terecht kunnen. Een voorbeeld is Brightworks. “Dit zijn werkplaatsen waar bedrijven hun handen vies kunnen maken. Ze zitten nu helemaal vol, en ik zou er graag meer van willen bijbouwen.” Eén van de bedrijven die van de Brightworks-werkplaatsen gebruik maken is PectCof, een innovatieve onderneming die een reststroom van de koffieproductie omzet in bruikbare materie voor bijvoorbeeld voedingsstoffen en biobrandstoffen. “We gebruiken de schil en het vruchtvlees van de koffiebes,” zegt oprichter Rudi Dieleman terwijl hij trots een zak gemalen koffiepulp omhoog houdt. “Die kopen we op in de landen waar koffie geproduceerd wordt. We zitten in Costa Rica en Colombia en hebben gesprekken lopen in Guatemala, Vietnam en Rwanda.” Het idee van PectCof is een win-win; boeren genereren inkomsten uit wat voor hen normaliter een kostenpost is, en de pulp die anders in de prullenbak verdwijnt wordt voor een constructief doel ingezet. In Europa zijn er al enkele toepassingen van zijn product goedgekeurd, maar een volledige erkenning laat nog even op zich wachten. “De Europese Commissie moet bevestigen dat het veilig is en het dan vastleggen in wetgeving. Dan kan het product de markt op.” Voor Dieleman heeft de toetreding tot Brightlands veel gebracht. Door zowel een co-investering als een vestigingsplaats op de campus heeft PectCof een aanzienlijke groei kunnen maken in haar management- en teamleden. “We hebben ons proces kunnen opschalen, ons product kunnen verbeteren, en we zijn nu snellere stappen aan het maken richting de markt.”
Een verrijking
Sigrid Helbig onderscheidt twee kerntaken die de toegevoegde waarde van Brightlands duidelijk maken. Ten eerste: het faciliteren van serendipity, de toevallige ontmoeting tussen bedrijven en wetenschappers onderling. Dit met als doel dat ze van elkaar kunnen leren en elkaars werkzaamheden kunnen aanvullen. Dieleman herkent die kruisbestuiving: “Naast ons zit een partij die zich specialiseert in alternatieve droogtechniek. Dit is interessant voor ons, aangezien wij ons product ook moeten drogen.” Ook zegt hij dat PectCof anderen kan helpen op het gebied van apparatuur. “We hebben een opstelling met een sproeidroger, waarvan de capaciteit in Nederland beperkt is. Er zijn al meerdere partijen langsgekomen om ons om hulp te vragen.” De tweede kerntaak is het bouwen van consortia. Gezamenlijk meer bereiken dan individueel mogelijk is door middel van, zoals Helbig die omschrijft; “gedeelde faciliteiten waar iedereen wat aan heeft.” Ze noemt daarbij het voorbeeld van Xerox, het Amerikaanse concern bekend om zijn printers en kopieermachines, dat ook een plek op de Greenport Venlo campus heeft. Xerox werkt aan een initiatief dat gegevensopslag op bewegende drones mogelijk maakt, een techniek die uitermate geschikt is voor de monitoring van grootschalige terreinen zoals landbouwgronden. Het is volgens Helbig dan ook opportuun om deze grootschalige innovatie te koppelen aan andere partijen binnen de regio. Er zijn al kleinere bedrijven die de technologie individueel proberen te ontwikkelen, maar met een firma als Xerox aan je zijde kan dit gelijk op een veel grotere schaal. “Zo proberen we elke keer een verbinding te maken en te kijken hoe iedereen er beter van wordt.” Omdat kennisclusters een natuurlijke magneetwerking hebben, zijn de vier Brightlands-campussen van grote toegevoegde waarde voor de provincie Limburg. Zonder Brightlands zou de Universiteit van Maastricht het enige kennis- en innovatiecentrum zijn, nu zijn er in totaal vijf. Dat leidt tot allerlei soorten werkgelegenheid en omdat banen elkaar aantrekken, werkt die werkgelegenheid stroomversnellend. Bovendien gaat het de kennislekkage tegen die gebieden buiten de randstad vaak ervaren: “Studenten volgen hun bachelor in de regio maar gaan voor hun master naar de randstad. Daar heb je werkgelegenheid en vervolgens komen ze niet meer terug. Je wil de lokale kennis behouden omdat die vervolgens weer anderen aantrekt.” Het grootste gevaar voor Brightlands is dan ook als er bezuinigd wordt op innovatie. Helbig: “Met de huidige energieprijzen verkeert de tuinbouw in zwaar weer. Wat je dan juist niet moet doen is om te korten op onderzoek en innovatie, maar dat gebeurt wel en ik begrijp het ook. Als je met overleven bezig bent, heb je wel andere dingen aan je hoofd.” Die overlevingsmodus zou alleen funest kunnen zijn voor de acceleratie die er juist voor zorgt dat Brightlands in populariteit blijft stijgen.
Duurzame tijden
Het is evident dat Brightlands een koploperspositie ambieert. Helbig wijst erop dat de thema’s waar de campussen zich op richten, de meeste urgente uitdagingen van deze tijd vormen. “Wat betreft de onderwerpen staan we echt vooraan. Onze bedrijven zetten grote stappen richting een duurzamere toekomst.” Goed nieuws voor Brightlands; er geldt immers: “Als het met de bedrijven goed gaat, dan gaat het met ons ook goed.“ Rudi Dieleman heeft met PectCof in ieder geval grootse plannen. “Het ultieme doel is om fabrieken te bouwen in de drie grote gebieden waar koffiepulp vandaan komt: Zuid-Amerika, Midden-Afrika en Zuidoost-Azië.” Daarbij ziet hij ook een rol voor een strategische of opkopende partij. “We willen de komende jaren zelf de demonstratiefabriek bouwen en optimaliseren, maar het groot en internationaal uitrollen van de productie kunnen andere partijen veel beter dan wij.” Hoe Sigrid Helbig de toekomst voor zich ziet? Ze lacht en zegt: “The future is bright!”
